Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Ουρολογικών Παθήσεων αυτή που διανύουμε και στο επίκεντρό της βρίσκεται ο προστάτης και η υγεία του.
Ο χειρουργός-ουρολόγος Ηρακλής Πούλιας, διευθυντής της Ουρολογικής Κλινικής στο Νοσοκομείο Κοργιαλένειο-Μπενάκειο ΕΕΣ, εξηγεί πόσο συχνά εκδηλώνουν οι άνδρες προβλήματα στον προστάτη τους και τι μπορούν να κάνουν για να προστατευθούν.
Πόσα νοσήματα εκδηλώνονται στον προστάτη;
Τα νοσήματα που εκδηλώνονται στον προστάτη είναι τρία: η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη, ο καρκίνος και οι προστατίτιδες. Τα νοσήματα αυτά συνήθως εκδηλώνονται στις ηλικίες άνω από 50 ετών, με κορύφωση της επίπτωσής τους στις ηλικίες 60-70 ετών.
Πόσο συχνά είναι;
Το 50% των ανδρών πάνω από τα 60 εμφανίζει συμπτώματα καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη (κυρίως διαταραχές ούρησης), ενώ υπολογίζεται ότι ένας στους δύο άνδρες θα εκδηλώσει προστατίτιδα τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του.
Οσον αφορά τον καρκίνο του προστάτη, κάθε άνδρας έχει μία στις οκτώ πιθανότητες να τον παρουσιάσει μετά την ηλικία των 60 ετών.
Γιατί είναι τόσο ευαίσθητος ο προστάτης;
Η ιατρική επιστήμη δεν έχει ακόμα απαντήσει αυτό το ερώτημα. Κατά καιρούς εκφράζονται διάφορες θεωρίες, αλλά προς το παρόν καμία δεν έχει τεκμηριωθεί. Η παλαιά αντίληψη, λ.χ., ότι το πολύ σεξ ευνοεί την υπερπλασία του προστάτη έχει πια καταρριφθεί.
Ολα δείχνουν ότι ο προστατικός αδένας γερνάει όπως όλο το σώμα και ότι η γήρανσή του αυξάνει την επιρρέπεια στις διάφορες παθήσεις. Δεν αποκλείεται επίσης να παίζουν ρόλο και οι ορμόνες, όπως η τεστοστερόνη.
Υπάρχουν μέτρα προστασίας;
Ευεργετική δράση φαίνεται ότι ασκούν φρούτα και λαχανικά, καθώς και το πράσινο τσάι, ο χυμός από ρόδια και τα ψάρια. Εχει επίσης τεκμηριωθεί ότι η υγιεινή διατροφή στο σύνολό της και η συστηματική γυμναστική δρουν προστατευτικά.
Αντιθέτως, η παχυσαρκία φαίνεται ότι αποτελεί αρνητικό προγνωστικό παράγοντα για την αντιμετώπιση των παθήσεων του προστάτη.
Επιπλέον, θρεπτικά συστατικά που παραδοσιακά συσχετίζονταν με πιο υγιή προστάτη (όπως το σελήνιο και το λυκοπένιο από τις ντομάτες), πλέον αμφισβητούνται.
Η εξέταση του PSA μπορεί να βοηθήσει;
Η τιμή του PSA, το οποίο παράγεται από τον προστάτη και ανιχνεύεται στο αίμα, αυξάνεται σε όλες τις παθήσεις του προστάτη, αλλά κυρίως στον καρκίνο. Η μέτρησή του μπορεί να γίνει για προληπτικούς λόγους ή στοΠΛΑΊΣΙΟ της θεραπείας για τις παθήσεις του προστάτη.
Μία μεγάλη πανευρωπαϊκή μελέτη έδειξε ότι η προληπτική μέτρηση οδηγεί σε πρώιμη ανακάλυψη του καρκίνου και σώζει ζωές. Ωστόσο δεν χρειάζονται θεραπεία όλα τα καρκινώματα του προστάτη, διότι πολλά εξελίσσονται με τόσο αργό ρυθμό ώστε ουδέποτε απειλούν τη ζωή των ασθενών. Υπό αυτήν την έννοια, το PSA οδηγεί σε υπερδιάγνωση και υπερθεραπεία, γεγονός που προβληματίζει την επιστημονική κοινότητα για την αναγκαιότητα εκτέλεσης μαζικού πληθυσμιακού ελέγχου.
Για εκείνους τους ασθενείς όμως που έχουν πιο επιθετικούς καρκίνους, η προληπτική μέτρηση του PSA μπορεί να αποδειχθεί σωτήρια.
Τα πράγματα είναι πιο ξεκάθαρα για τη χρήση του PSA μετά τη διάγνωση του καρκίνου, καθώς τα επίπεδά του παίζουν σημαντικό ρόλο στην παρακολούθηση της πορείας της νόσου.
Τι ρόλο παίζει η κληρονομικότητα;
Το οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του προστάτη είναι ένας από τους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνισή του. Εάν είχε τη νόσο ένας συγγενής πρώτου βαθμού, οι απόγονοί του έχουν διπλάσιο κίνδυνο να αρρωστήσουν και αυτοί.ΑΝ είχαν δύο συγγενείς πρώτου βαθμού, ο κίνδυνος τριπλασιάζεται και αν
είναι τρεις, ο κίνδυνος τετραπλασιάζεται.
Το Εθνικό Ιδρυμα Καρκίνου (NCI) των ΗΠΑ υπολογίζει ότι 5%-10% των κρουσμάτων καρκίνου του προστάτη είναι κληρονομικά.
Εξαιτίας αυτών των δεδομένων γίνεται προσπάθεια να επινοηθεί γενετικό τεστ που θα ανιχνεύει τα ένοχα γονίδια (έχουν ήδη βρεθεί δεκάδες) για να εντοπίζονται εγκαίρως οι άνδρες που κινδυνεύουν.
Συχνότητα
1 στους 2 άντρες παρουσιάζει προστατίτιδα τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του
1 στους 2 άντρες ηλικίας άνω των 60 ετών εμφανίζουν συμπτώματα καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη
200 κρούσματα καρκίνου του προστάτη ανά 100.000 άντρες στην Ευρώπη
50 κρούσματα καρκίνου του προστάτη ανά 100.000 άντρες στην Ελλάδα*
* Πιθανώς δρουν προστατευτικά η μεσογειακή διατροφή, οι περιβαλλοντικές και κλιματολογικές συνθήκες ή/και γενετικοί παράγοντες
Καρκίνος του προστάτη
95% των κρουσμάτων εκδηλώνονται στις ηλικίες 45-89 ετών
65-75 ετών η συνηθέστερη ηλικία διάγνωσης
Πιθανότητες εκδήλωσης ανά ηλικία
Κάτω από 40 ετών = 1 στις 10.000
40-59 ετών = 1 στις 100
60-79 ετών = 1 στις 8
Νοσήματα και θεραπεία
* Καλοήθης υπερπλασία του προστάτη. Είναι η διόγκωση του προστάτη λόγω ηλικίας. Αντιμετωπίζεται κυρίως με φάρμακα.ΑΝ δεν υπάρξει βελτίωση ή επιδεινωθούν τα συμπτώματα γίνεται χειρουργική θεραπεία με ενδοσκοπικές μεθόδους (διουρηθρική ηλεκτροτομία, laser προστατεκτομή ή εξάχνωση)
* Προστατίτιδα. Η φλεγμονή στον προστάτη λόγω βακτηριακής λοίμωξης. Αντιμετωπίζεται με αντιβιοτική αγωγή.
* Καρκίνος του προστάτη. Σε μία στις τρεις περιπτώσεις δεν γίνεται θεραπεία, αλλά ενεργός παρακολούθηση (εξετάσεις του ασθενούς ανά 3μηνο ή 6μηνο).
Τα ύποπτα συμπτώματα
Καλοήθης υπερπλασία
Συχνουρία
Δυσχέρεια στην ούρηση
Αδυναμία αποβολής ούρων
Διακοπτόμενη ούρηση
Μείωση της ακτίνας ροής των ούρων
Προστατίτιδα
Τα προαναφερθέντα προβλήματα ούρησης
Αίσθημα καύσου (τσούξιμο) κατά την ούρηση και την εκσπερμάτωση
Πυρετός (συχνά υψηλός)
Πόνος (στους όρχεις, χαμηλά στην κοιλιά ή/και στη μέση)
Καρκίνος
Στα αρχικά στάδια συνήθως είναι ασυμπτωματικός
Στα πιο προχωρημένα παρατηρούνται διαταραχές της ούρησης
Σπανίως παρουσιάζονται πόνος κατά την ούρηση και αίμα στα ούρα ή στο σπέρμα
Οι φυσιολογικές τιμές του PSA
Οι φυσιολογικές τιμές του PSA αλλάζουν αναλόγως με την ηλικία:
* Κάτω των 45 ετών = 1,2-1,5
* 45-55 ετών = 1,6-2,5
* 55-65 ετών = 3
Τι να κάνετε
- Διατηρήστε υγιές σωματικό βάρος
- Περιορίστε την κατανάλωση λιπαρών από κόκκινο κρέας και προϊόντα κρέατος, καθώς και από γαλακτοκομικά προϊόντα (να προτιμάτε τα άπαχα)
- Μην κάνετε κατάχρηση ασβεστίου. Μην πάρετε συμπληρώματα εάν δεν τα συστήσει ένας γιατρός.
- Να τρώτε τακτικά ψάρι (τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα)
- Να τρώτε καθημερινά σαλάτες και τουλάχιστον τρία φρούτα
- Μην πίνετε πάνω από 1-2 αλκοολούχα ποτά την ημέρα.
- Να πίνετε πράσινο τσάι
- Φροντίστε να είστε καλά ενυδατωμένοι και να αδειάζετε συχνά την ουροδόχο κύστη σας
- Να ουρείτε μετά την εκσπερμάτιση
- Να γυμνάζεστε συστηματικά.
11.ΑΝ έχετε οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του προστάτη, συμβουλευθείτε ένα γιατρό. Ίσως χρειάζεστε προληπτικό έλεγχο από νεαρή ηλικία.
ΠΗΓΕΣ: Η. Πούλιας, διευθυντής της Ουρολογικής Κλινικής στο Νοσοκομείο Κοργιαλένειο-Μπενάκειο ΕΕΣ, Prostate Cancer Foundation (US), Cancer Research UK