Ένας στους δύο ανθρώπους ηλικίας άνω των 55 ετών, αλλά και πολλοί νέοι, ξυπνούν κάθε βράδυ στη μέση της νύκτας από την ανάγκη να πάνε στην τουαλέτα. Ο Ηρακλής Πούλιας, διευθυντής της Ουρολογικής Κλινικής στο Νοσοκομείο Κοργιαλένειο – Μπενάκειο ΕΕΣ, εξηγεί τι μπορεί να σημαίνει αυτό και πότε πρέπει να ανησυχήσουν οι ασθενείς, ώστε να πάνε σε γιατρό. Είναι φυσιολογικό να ξυπνάει κάποιος το βράδυ για να πάει στην τουαλέτα; Φυσιολογικά, ο νυκτερινός ύπνος διαρκεί από 6 έως 8 ώρες χωρίς έγερση από το κρεβάτι. Το να ξυπνάει όμως κάποιος περιστασιακά μία φορά το βράδυ για να πάει στην τουαλέτα θεωρείται ότι είναι στα όρια του φυσιολογικού. Ωστόσο, όταν η ανάγκη για ούρηση το βράδυ συμβαίνει δύο φορές ή περισσότερες τότε μιλάμε για νυκτουρία – διαταραχή που μπορεί να εμφανίζεται κάθε βράδυ ή μερικά βράδια την εβδομάδα και να είναι συχνότερη με την πρόοδο της ηλικίας.
Γιατί γίνεται πιο συχνή η νυκτουρία με την ηλικία;
Καθώς μεγαλώνουμε, ο οργανισμός παράγει μικρότερη ποσότητα από μία αντιδιουρητική ορμόνη που συμβάλλει στην κατακράτηση υγρών, με συνέπεια αυξημένη παραγωγή ούρων το βράδυ. Ένας άλλος λόγος, είναι ότι φθίνει σταδιακά η ικανότητα της ουροδόχου κύστεως να συγκρατεί τα ούρα. Στις μεγάλες ηλικίες, εξάλλου, είναι πιο συχνά τα ιατρικά προβλήματα που επηρεάζουν την ουροδόχο κύστη.
Ποιες ασθένειες προκαλούν νυκτουρία;
Διάφορα προβλήματα της ουροδόχου κύστεως, όπως η απόφραξη (λ.χ. από καλοήθη υπερπλασία του προστάτη ή λιθίαση), η υπερδραστηριότητα, διάφορες φλεγμονές ή φλεγμονώδεις παθήσεις (λ.χ. κυστίτιδες), οι υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις και ο καρκίνος της ουροδόχου κύστεως. Άλλες παθολογικές καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν νυκτουρία είναι ο αρρύθμιστος σακχαρώδης διαβήτης, ο άποιος διαβήτης (σπάνια μορφή της νόσου), ο διαβήτης της κυήσεως, η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, τα οιδήματα κάτω άκρων (πρήξιμο ποδιών) και ο κακής ποιότητας ύπνος εξαιτίας αποφρακτικής υπνικής άπνοιας ή αϋπνίας (πολλοί πάσχοντες από αϋπνία σηκώνονται συχνά και επισκέπτονται την τουαλέτα).
Ποιες άλλες καταστάσεις μπορεί να την προκαλέσουν;
Νυκτουρία μπορεί να προκαλέσει και η υπερκατανάλωση υγρών πριν από τον ύπνο, ιδίως ροφημάτων με καφεΐνη και οινοπνευματωδών, καθώς και ηΛΗΨΗ
ορισμένων φαρμάκων (διουρητικά, καρδιολογικά, λίθιο, υπερβολική βιταμίνη D).
Πότε πρέπει να πάει ο ασθενής στον γιατρό;
Η ούρηση πάνω από δύο φορές κατά τη διάρκεια της νύκτας πρέπει πάντοτε να ελέγχεται, ακριβώς διότι μπορεί να υποκρύπτει τόσο πολλά νοσήματα.
Ποιες εξετάσεις πρέπει να κάνουν οι πάσχοντες;
Το πρώτο βήμα της σωστής διάγνωσης είναι ένα πολύ καλό ιστορικό που θα περιλαμβάνει το είδος, την ποσότητα και τις ώρες κατανάλωσης υγρών, καθώς και τη συχνότητα της νυκτερινής έγερσης και την ποσότητα των αποβαλλόμενων ούρων. Γι’ αυτό, καλό είναι να τηρηθεί για λίγες ημέρες ένα αναλυτικό ημερολόγιο. Οι ασθενείς πρέπει επίσης να ενημερώσουν τον γιατρόΑΝ πάσχουν από προβλήματα υγείας, καθώς και αν και τι είδους φάρμακα παίρνουν. Οι ουρολογικές εξετάσεις που συνιστώνται είναι γενική εξέταση και καλλιέργεια ούρων, και ακολούθως υπερηχογράφημα νεφρών-ουροδόχου κύστεως. Ενδέχεται όμως να χρειασθούν και πιο εξειδικευμένες εξετάσεις, όπως η κυστεοσκόπηση ή η ουροδυναμική μελέτη.
Σε τι συνίσταται η θεραπεία;
Η θεραπεία είναι αιτιολογική, δηλαδή εξαρτάται από το αίτιο που προκαλεί τη νυκτουρία. Αν, λ.χ., οφείλεται σε άπνοια ύπνου ο ασθενής παραπέμπεται σε πνευμονολόγο για αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού, ενώ αν οφείλεται σε σακχαρώδη διαβήτη είναι απαραίτητη η ρύθμιση του σακχάρου.
Τι να προσέξετε
Μην αμελείτε την γενική ούρων όταν πηγαίνετε στον γιατρό, διότι πολλά προβλήματα υγείας δίνουν «σημάδια» στα ούρα που είναι αόρατα διά γυμνού οφθαλμού (λ.χ. το αίμα στα ούρα μπορεί να είναι τόσο λίγο ώστε να μην επηρεάσει το χρώμα τους, ενώ σε περίπτωση διαβήτη μπορεί να περιέχουν σάκχαρο που επίσης δεν φαίνεται).
Αριθμοί
? 65% των ατόμων ηλικίας 55-84 ετών ξυπνούν τουλάχιστον κάποια βράδια κάθε εβδομάδα για να πάνε στην τουαλέτα.
? 53% ξυπνούν κάθε βράδυ ή σχεδόν κάθε βράδυ.
? 2 φορές έγερση τη νύχτα για ούρηση σηματοδοτούν τη νυκτουρία.
? 5-6 φορές κάθε βράδυ ξυπνούν οι πάσχοντες από σοβαρή νυκτουρία.
? 1 ώρα χρειάζονται τα υγρά που πίνουμε για να φτάσουν στην ουροδόχο κύστη*.
? 300 ml υγρών συγκρατεί κατά μέσον όρο η ουροδόχος κύστη*.
? 3-4 ώρες χρειάζονται για να γεμίσει υγρά η ουροδόχος κύστη και να δημιουργηθεί η ανάγκη για ούρηση*.
? 20-30 δευτερόλεπτα χρειάζονται για να αδειάσει εντελώς η ουροδόχος κύστη*.
* Στους υγιείς
ΑΝέχετε νυκτουρία
* Να καταναλώνετε τα υγρά του 24ωρου νωρίτερα μέσα στην ημέρα.
* Να περιορίσετε σημαντικά την κατανάλωση υγρών (ιδίως με καφεΐνη ή/και αλκοόλ) τις 2 ώρες πριν μπείτε για ύπνο.
* Αν παίρνετε διουρητικά φάρμακα, να τα λαμβάνετε το αργότερο 6 ώρες πριν από τον βραδινό ύπνο.
* Κοιμηθείτε λίγο το απόγευμα.
* Να βάζετε τα πόδια σε ανάρροπη θέση (σε επίπεδο πάνω από αυτό της καρδιάς), διότι η στάση αυτή συμβάλλει στη καλύτερη κατανομή των υγρών στο σώμα.
* Ρωτήστε τον γιατρό για το ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσετε ελαστικές κάλτσες (συμβάλλουν στην πρόληψη της κατακράτησης υγρών στα πόδια).
Το… χρωματολόγιο των ούρων
Το χρώμα των ούρων μπορεί να αποκαλύψει πολλά για την υγεία, διότι το επηρεάζουν πολλά απ’ όσα συμβαίνουν στον οργανισμό. Να τι σημαίνουν τα διάφορα χρώματα:
Άχρωμο/Διαφανές: Πίνετε πάρα πολύ νερό, ίσως πρέπει να το μειώσετε λίγο
Υποκίτρινο: Τα ούρα είναι φυσιολογικά, υγιή και είστε πολύ καλά ενυδατωμένοι
Ανοιχτό κίτρινο: Φυσιολογικό
Σκούρο κίτρινο: Φυσιολογικό, αλλά γενικώς πρέπει να πίνετε λίγο περισσότερα υγρά
Κεχριμπαρένιο ή σαν μέλι: Ο οργανισμός σας έχει έλλειψη υγρών. Πρέπει να αρχίσετε αμέσως την αναπλήρωσή τους.
Καφέ: Συνήθως αποτελεί ένδειξη σοβαρής αφυδάτωσης ή ηπατικής νόσου. Πιείτε άφθονο υγρό, αλλά αν δεν βελτιωθεί επικοινωνήστε με έναν γιατρό.
Ροζ έως κόκκινο: Έχετε φάει παντζάρια, μούρα ή ραβέντι; Αν όχι, μπορεί να έχετε αίμα στα ούρα σας. Το αίμα αυτό μπορεί να μην σημαίνει τίποτα ή να υποδηλώνει κάτι σοβαρό, όπως νεφρική νόσο, όγκο, λοίμωξη του ουροποιητικού, πρόβλημα στον προστάτη κΤ.λ. Συμβουλευτείτε έναν γιατρό.
Πορτοκαλί: Μπορεί να μην πίνετε αρκετά υγρά, να έχετε κάποιο πρόβλημα στο ήπαρ ή στην χοληδόχο κύστη, ή να ευθύνεται κάτι που φάγατε. Συμβουλευθείτε έναν γιατρό.
Μπλε ή πράσινο: Υπάρχει μία σπάνια γενετική ασθένεια που μπορεί να κάνει τα ούρα μπλε ή πράσινα, ενώ ανάλογη συνέπεια μπορεί να έχει και η μόλυνση με ορισμένα βακτήρια, η κατανάλωση ορισμένων τροφίμων και ηΛΗΨΗ ορισμένων φαρμάκων. Αν και δεν είναι κάτι απειλητικό, συμβουλευθείτε έναν γιατρό αν επιμείνει.
Μωβ: Δεν υπάρχουν μωβ ούρα.
Αφρός: Τα ούρα που αφρίζουν σποραδικά δεν σημαίνουν κάτι, αλλά αν μονίμως είναι αφρώδη μπορεί να υποδηλώνουν υπερκατανάλωση πρωτεϊνών (όπως το κρέας και τα προϊόντα του) ή νεφρολογικό πρόβλημα. Συμβουλευθείτε έναν γιατρό.